काव्यरुप हनुमान चरित्र

रामदासांची हनुमानगाथा

हनुमानास नुसते वेशीवर न ठेवता मराठी जनमानसात स्थापण्याचे काम केले ते समर्थांनी(रामदास). मारुतीस्तोत्र, मारुतीची आरती(इतर अनेक देवतांच्या लोकप्रिय आरत्या समर्थांनी रचल्या) अनेक शतके महाराष्ट्रात घरोघरी मुखोद्गत आहेत.समर्थांच्या अफाट वाङ्मयात हनुमानाचे वर्णन अनेक ठिकाणी आढळते. ते एका संकेतस्थळावर असावेत ही इच्छा.

जय जय रघुवीर समर्थ!

भाग-१

ऐका मारुती चरित्र | 
ऐका मारुती चरित्र | 
पुण्य पवित्र गाता पवित्र | 
काय करील यम पुत्र || १ ||

अशोक वनी ते जाऊनी | 
पाहे जानकीला निज नेत्रे मुद्रा देऊनी | 
वन विध्वंसुनी | 
मारियली कुपात्रे | ऐका || धृ.||
 
लंका जाळुनी प्रताप केला | 
जाळली रावण बगत्रे | 
अद्भत महिमा नाही उपमा राम कृपेच्या सुत्रे ऐका || धृ.||

ऐका गाती ऐकती ज्याची लीला | 
तेचि होते सत्पात्र नाम हे तारक मोठे | 
तारील हे पल मात्रे | ऐका ||धृ.||४||

भाग-२

जय हनुमान हो जय हनुमान | 
अंजनीनंदन जय हनुमान | 
उपजत बालपणी गीळू धावला तरणी | 
अपार क्रमोनि | 
नभाते साधिले उड्डाण जय हनुमान || १ ||
 
अशोक वनी जाऊनी | 
शोधी त्रिभुवन जननी | 
सकल वन विध्वंसुनी | 
त्रासविला रावण | 
जय हनुमान || २||
 
रात्री माजी जाऊनी | 
गिरी द्रोण आणून | 
कालनेमी मर्दुन | 
रक्षी लक्ष्मण | 
जय हनुमान || ३ ||
 
मारूनिया रावण लंका दिधली बा विभिषणा | 
वंदोनिया रामचरण | 
दास धन्य जाला | 
जय हनुमान ||४||

भाग-३

दंडवत घातले कपीराय | 
प्रेम भावे वंदिले दिव्य पाय | 
शोक सांडी सावध होई माते 
रामचंद्रे दुत मी प्रेरीला हे || १ ||

सवे लागली गे माये श्रीरामाची | 
धन्य वेला हे वाहे अमृताची | 
गोष्टी सांग सांग प्राण वल्लभाची | 
तुझ्या बोलण्या न तुले अन्य रुची || २||
 
ति इतके ऐकून तटस्थ जाली सीता | 
बारे तुज मी नोळखे राम दुता | 
सांग राम कैचा तो आहे आता | 
जेणे प्रमाणे बाणले माझ्या चित्ता ||३||

रामस्मरणे सप्रेम कपी जाला | 
नव्हे शुष्क जावणले सीतेला | 
वाचा पांगुळे | 
उद्धत न हे बोला | 
रामी दुसरे नाही वो  तुलायाला ||४||

स्मित सुंदर डोळस घनःश्याम | 
नाम रूपे रक्षिला जेणे राम | 
तया वेगळेपणाचा कैचा भ्रम | 
भक्तीप्रेमाचे फल हे निस्सीम ||५||
 
रविवार शा आठववता प्रगट रामराणा | 
देहबुद्धी नाठवे दोघाजणा || 
अष्टभावे सांडिती अश्रुकणा | 
हनुमंत घातले लोटांगणा || ६ ||

राम ह्रदये मंदिरी तुझे रूप | 
बैसवुनी आठवतो तो सत्कृपा 
ते म्या प्रत्यक्ष देखिले ऐक्य दीप | 
आजी नयन जाहले निः पाप ||७||
 
माझा कुवासा तू येई बा साउमा | 
कृपा करवाळी प्रत्यगमा | 
भ्रम सौमित्रेसी आहे श्रीरामा | 
केव्हा दृष्टी देखेन गुणधामा ||८||
 
ज्याच्या स्मरणे क्षेम होय सर्वांते
तया अक्षेम हे केवी होय माते | 
पूर्णानंद उचंबळा सीते | 
होई चिरंजीव क्षेम असो तूते || ९ ||

रघुनाथासी सांग माझा प्रणीपात | 
सांग शिघ्र सोडवावा अंकीत 
वंदुनिया उठला चाचरत | 
दास भुकेला वनवासी आला अंत || १० ||

भाग-४

पिंग विलोचन भीमारे | 
जय पिंग विलोचन भीमा | 
अंजनीचे वचना लेऊनी | 
दाखविसी बल सीमा रे || १ ||

वज्र तनु बलभीम पराक्रमा | 
संगीत गायन सीमा रे | 
दास म्हणे हो रक्षी अम्हा | 
त्रिभुवन पालन सीमा रे || २||

भाग-५

महाराज तो मारुती | 
जाला रामाचा सारथी || १ ||
 
सीता शुद्धीसी आणले | 
लंकेचे दहन केले ||२||
 
समुद्र सीळेनी बांधला| 
रामास सुवेली आणला || ३||

धन्य अंजनीचा सुत| 
राम त्याचा शरणागत ||४|| 

भाग-६

जय बलभीमा बलभीमा | 
तुझा न कळे महिमा || ध.ृ||

सत्भावे श्रीरामा आणून | 
भेटविली प्रियतमा | | १ | | 

दास म्हणे करी तव कीर्तन छंदे | 
नर्तन ब्रह्म आनंदे || २ ||

भाग-७

फणी धरणी धरतो | 
व्योम पंथे न चाले | 
नभ गती गरुडासी | 
द्रोण काही न हाले | 
तदुपर बल शक्ती | 
कोण ब्रह्मांड कोसी | 
अचपल अभी वंदी | 
मारुती राम दासी || १ ||

भाग-८

रामदुत वात सुत भीमगर्भ जुत्पती | 
जो नरात वानरात भक्त प्रेम वित्पती ||१||

दासी दक्ष स्वामी पथ | 
नीज काम सारथी | 
वीर जोर सीर जोर | 
धक धीक मारुती ||२||

भाग-९

कपी कुलाचे भूषण |
चित्त रामाचें तोषण || १ ||

धन्य धन्य साधु हनुमंता | 
ज्ञान वैराग्य सुमंता ||२||
 
राम रुपी रंगि चित्त | 
अखंडित साव चित्त ||३||
 
दास म्हणे मी लेकरू | 
वीस्तारली बोधा कुरु ||४||

भाग-१०

स्मरसी हनुमंता हनुमंता | 
जाईल सकलही चिंता || ध.ृ||

वृद्धी सबळ यशवंता होईल| 
तुज लाभ भ्रमण करीता ||१||

स्मरसी धैर्य आणि निर्भयता होईल| 
तुजला मारुती ध्याता ||२||

स्मरसी अजोड होसी तु आता| 
भीम रायाला मनी ध्याता ||३||

भाग-११

हनुमंते बोध केला | 
हेत चरणी भुकेला | 
निज सुख नाही पार | 
दाटे स्वानंद अपार ||१||
 
चित्त प्रपंची वर्तताहे| 
देह, प्रारब्धी वर्तता ||२|| 

जोडे गुरू सन्निधाव रामदासी समाधान ||३||

भाग-१२

भावे भजता भीम मदनारी माझा | 
जाली तारी भवभ्रम वारी | 
भजन करीता मंदकारी ||१||

अंतरी निष्ठा | 
बरी बहु प्रेमा करी | 
हरी भक्ती कोदंडधारी ||२||

आटविण्या भग्न विघ्न कोटी 
राघव वंदीन दीना धारी ||३||

भाग-१३

मुख्य प्राणासी पूजले | 
रामदर्शन हे दिले || १ ||
 
तुम्ही पहा हो मारुती | 
राम भक्ताचा सारथी ||२||
 
देव अंजनी नंदन |
रामदासाचे मंडन || ३ ||

भाग-१४

अचाट वाट लंघिली | 
बहुसीमा उल्लंघिली| 
कुटावया उणावला || 
सेवेचि सिघ्र पावला || १ ||

गुणाची या कपी गुणा || 
असेल का ये तुलणा | 
उदार धीर मारुती | 
पित्या परी महीगती || २ ||
 
विशाल निल पर्वतु | 
कपी कुलात मीरवतु | 
निशाचरासी काल हा | 
प्रचंड दंडितो महा || ३ ||

सुवर्ण कास घातली दृढ| 
शरीर शक्ती मातली | 
रघोत्तमासी रातली | 
सगुण भक्ती पातली || ४ ||
 
हरी जनासी मंडणु | 
अरीष्ट दुष्ट दंडणु | 
विशेष दोष खंडणु | 
प्रवीण तो विचक्षणु ||५||

भाग-१५

कैसी भुली पडली महेशा | 
कैसी त्या फुलेले नेत्र घेत सांगितले || १ ||

माया जानकी गते | 
अपन गुंते करणे घेत आता जाले || २||
 
कवने वट कै | 
राम राम पाहे | 
मुखी करे भक्षण || ३ ||